پژوهش حاضر به بررسي ديدگاه هاي كودكان و نوجوانان به عنوان مخاطبان اصلي فرهنگنامه كودكان و نوجوانان از مقاله هاي اين اثر پرداخته است . براي اين منظور ديدگاه هاي 380 نفر از دانش آموزان مدارس دولتي مقطع راهنمايي در سه پايه اول، دوم و سوم راهنمايي در سال تحصيلي 1390-91 در 6 ناحيه آموزش و پرورش شهر اصفهان را جمع آوري شده و 3 بخش اصلي ( پاراگراف نخست مقاله، بخش تفصيلي و تصاوير) از مقاله ها (20 مقاله داراي تصوير از 13 جلد فرهنگنامه و در ده رده موضوعي ديويي) () مورد تحليل قرار گرفته است . نتايج پژوهش نشان داد كه ميزان تاثير گذاري پاراگراف نخست در پاسخگويي به نيازهاي مخاطبان بر اساس اين معيارها و از ديدگاه دانش آموزان از حد متوسط بيشتر مي باشد. در بررسي مربوط به بخش تفصيلي مقالات، مشخص شد كه به طور ميانگين 3/56 درصد از دانش آموزان در هنگام مطالعه مقاله هاي فرهنگنامه با واژگان دشوار روبرو مي شوند كه از اين ميان 41 درصد از اين واژگان درون مقاله با توضيح درون متني همراه هستند. براي 5/25 درصد مي توان در نمايه دايره المعارف اطلاعات مناسبي پيدا كرد و 5/10 درصد هم داراي ارجاع درون متني هستند. در نهايت به طور متوسط براي 23درصد از واژگان دشوار مخاطبان بايد به ساير منابع اطلاعاتي رجوع كنند. تحليل هاي انجام شده نشان داد كه تنها 3/20 درصد از مخاطبان در حوزه موضوعي سوالاتي داشته اند كه به پاسخ آنها در مقاله دست نيافته اند كه علل بررسي شده در اين حوزه عبارت بودند از: تكميل نبودن اطلاعات ارائه شده ، بيان مبهم اطلاعات ، واژگان دشوار مقاله ها. در مورد تصاوير هم خوشبختانه فرهنگنامه كودكان و نوجوانان پاسخگوي نياز مخاطبان خود مي باشد و حتي مي توان گفت كه تصاوير به درك بهتر مقالات كمك مي كنند.

پژوهش حاضر در 4 بخش به بررسي مفاهيم مرتبط با مهارتهاي زندگي در كتابهاي داستاني واقعگراي كودكان 4 تا 9 سال كه نويسندگان ايراني در سالهاي 1380- 1387 تاليف كرده اند،پرداخته است. هدف از این پژوهش،مشخص كردن تلاش نويسندگان ايراني در تاليف كتابهايي پيرامون مبحث مهارتهاي زندگي در گروه سني 4 تا 9 سال است.مشخص كردن جايگاه نويسندگان ايراني و ناشران كتابهاي كودكان در اين زمينه از فوايد ديگر اين پژوهش است. پس از بررسي فهرست كتابهاي مناسب كودكان و نوجوانان شوراي كتاب كودك مجموعا 140 داستان واقعگرا، مناسب گروه سني ذكر شده در 67 كتاب كه توسط 20 ناشر به چاپ رسيده است ، شناسايي شد كه جامعه پژوهش را تشكيل مي دهد. روش پژوهش تحليل محتواست . مفاهيم مرتبط با مهارتهاي زندگي در 6 مقوله " ارتباط با ديگران" ، "دوست يابي" ، "تقويت اعتماد به نفس" ، " مقابله با اضطراب"، " تصميم گيري" ، "مقابله با خشم" ، با فراواني 5233جاي گرفت. نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه نويسندگان ايراني به مقوله " ارتباط با ديگران " با بيشترين ميزان تكرار مفهوم آن، بيشترين توجه را داشته اند. مقوله " مقابله با خشم" با بيشترين ميزان تكرار مفهوم داراي كمترين فراواني است. مطالعه وضعيت مفاهيم مرتبط با مهارتهاي زندگي در هر يك از سالهاي مورد بررسي نشانگر آن است كه بيشترين تاكيد مشاهده شده بر مفاهيم مرتبط با مهارتهاي زندگي مربوط به سال 1383 و كمترين تاكيد مربوط به سال 1387 است. همچنين بررسي ناشران ايراني كه بيشترين كتابها را در اين زمينه به چاپ رسانده اند بيانگر آن است كه انتشارات شباويز و سپس شركت به نشر (كتابهاي پروانه) در اين زمينه فعالتر بوده اند. نسخه اي از اين پايان نامه جهت مطالعه در كتابخانه تحقيقاتي شوراي كتاب كودك موجود است .

هدف از اين پژوهش شناسايي و تحليل اطلاعات كتاب شناختي آثار ادبي مربوط به كودكان ايران براي روشن كردن بخشي از تاريخ ادبي، اجتماعي و فرهنگي و بررسي تاثير صنعت چاپ بر چاپ كتابهاي داستان و شعر براي كودك است . رساله حاضر در شش فصل به بررسي 58 اثر چاپ سنگي فارسي در حوزه ادبيات كودكان شامل داستان و شعر چاپ شده بين سالهاي 1280ق – 1359ق / 1242ش – 1319ش پرداخته است . از اين آثار 48 اثر در ايران و 10 اثر در خارج از ايران به چاپ رسيده است. در اين پژوهش با به كار گيري روش تحليل كتاب شناختي، اجزاي اطلاعاتي مربوط به آثار در 35 مورد بر اساس كاربرگه استخراج شد و پس از ترسيم 42 نمودار به پرسش هاي مطرح شده در مورد كارآمدي روش پژوهش براي روشن كردن بخشي از تاريخ ادبيات كودكان، توجه نخبگان رجال به مناسب سازي آثار براي كودكان ، تاثير جريان هاي سياسي ، اجتماعي و فرهنگي بر نشر كتاب كودك و توجه صنعت چاپ سنگي به بازار بالقوه كودك پاسخ داده شد. اين پژوهش بر مبناي بررسي ابعاد كتاب شناختي نخستين كتاب هاي چاپ شده براي كودكان است كه ما را با نگرش آن دوران نسبت به كودك آشنا مي كند و نياز به كار در زمينه كودك و كتاب كودك در بستر تاريخ را هر چه بيشتر روشن مي سازد. اين آثار از نظر توليد انبوه يعني قيمت ارزان تر، زمان كوتاه تر، تنوع بيشتر براي كودكان قابل توجه و اهميت هستند. همچنين رونق صنعت چاپ سنگي از عوامل تاثير گذار بر اين روند بوده است. نسخه اي از اين پايان نامه جهت مطالعه در كتابخانه تحقيقاتي شوراي كتاب كودك موجود است.

در اين پژوهش با استفاده از روش هاي مختلف توصيفي ، تحليلي و آماري سفرنامه هاي كودك از دهه چهل تا زمان نگارش پايان نامه مورد نقد و بررسي قرار گرفته اند. بر طبق اين پژوهش ، سفرنامه ها جزء ادبيات غيرداستاني و مستند محسوب مي شوند كه در ادبيات بزرگسالان از جايگاه خوبي برخوردارند اما در ادبيات كودك به جايگاه واقعي آن توجه كافي نشده است. نوشتن سفرنامه براي كودكان كاري تخصصي است كه نياز به داشتن اطلاعات گوناگون مانند اطلاعات تاريخي ،جغرافيايي ، فرهنگي و ... از مقصد و از همه مهتر دانش روانشناسي از مخاطب دارد . سفرنامه نويسي در ادبيات كودك از دهه چهل تا دهه هفتاد رشد كمي قابل توجهي نداشته است اما از آغاز دهه هشتاد تا كنون آثار خوب و قابل توجهي در اين زمينه به چاپ رسيده است كه كافي نبوده و بايد گفت ادبيات سفرنامه اي كودك نياز به توجه بيشتر و نگاه تخصصي دارد. با توجه به نتايج به دست آمده ، اكثر سفرنامه هاي كودك مربوط به گروه هاي سني ج و د است كه با توجه به رشد ذهني كودك در اين سنين منطقي به نظر می رسد. قالب بيشتر آنها به منظور داشتن جذابيت ، داستاني هستند . شخصيت هاي داستاني اكثرا به صورت دو كودك كه با هم خواهر و برادرند انتخاب شده است . از نظر كمّي نوشتن سفرنامه براي كودكان از دهه ي چهل تا دهه ي هشتاد افزايش چشمگيري داشته است تا جايي كه در دهه ي حاضر به عنوان مثال آثار خوبي به نام "سفرهاي دارا و سارا " براي گروه هاي سني الف و ب در ايران با هدف شناخت كودكان از ويژگي هاي شهرها و مردم كشور به چاپ رسيده است كه در نوع خود قابل تقدير است . نسخه اي از اين پايان نامه جهت مطالعه در كتابخانه تحقيقاتي شوراي كتاب كودك موجود است.

هدف از پژوهش حاضر شناسايي قالب هاي ادبي در كتاب هاي كودك و نوجوان ايران و اروپا در قرن حاضر است . در این پژوهش كتاب هایی كه در طول 9 سال ( از ابتداي سال 2000 ميلادي (11 دي ماه1378) تا انتهاي سال 2008 ميلادي (11 دي ماه 1386) از نويسندگان ايراني و اروپايي در ايران به زبان فارسي به چاپ رسيده اند ، بررسی شده است . تعداد 962 عنوان كتاب ( 633 عنوان تاليف نويسندگان ايراني و 329 عنوان ترجمه كتاب هاي اروپايي كه براي اولين بار در ايران به زبان فارسي منتشر شده اند ) به روش سيستماتيك از ميان 14475 عنوان كتاب در طول 9 سال نمونه گيري شده اند و با استفاده از تحليل محتواي كمّي مورد بررسی قرار گرفته اند . يافته ها نشان مي دهد كه 3/79 درصد از كتاب ها تاليفي و 7/20 درصد كتاب ها اروپايي است كه به زبان فارسي ترجمه شده اند . در كتاب هاي تاليفي ، قالب ادبي غير داستاني با 6/37درصد و در كتاب هاي ترجمه ، قالب ادبي فانتزي با 2/32درصد ، از بيشترين فراواني برخوردار هستند. بيشترين تمركز نشر با انتشار 90 درصد از كتاب هاي مورد نظر ، در تهران مشاهده شده است .